ساقی کوثر

آرامش دل
آنچه از آيات قرآن بر مي آيد اين است كه از فلسفه هاي مهم نماز رسيدن به آرامش روحي و رواني است كه در سايه ي اقامه ي نماز براي انسان حاصل مي شود . در تفسير آيه ي :
« فَاصْبِرْ عَلى‏ ما يَقُولُونَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِها وَ مِنْ آناءِ اللَّيْلِ فَسَبِّحْ وَ أَطْرافَ النَّهارِ لَعَلَّكَ تَرْضى‏؛ در برابر آنچه آنها گويند صبر كن و قبل از طلوع آفتاب و پيش از غروب آن و همچنين در اثناء شب و اطراف روز تسبيح و حمد پروردگارت را به جا آور تا خشنود شوي .»
آمده است كه: « در اين كه منظور حمد و تسبيح مطلق در اين آيه است و يا اشاره به خصوص نمازهاي پنج گانه روزانه ، در اين آيه باشد ، ميان مفسّران گفتگو است، ‌جمعي معتقدند كه بايد ظاهر آيه را به همان معني وسيع اش رها كرد و از آن حمد و تسبيح مطلق استفاده مي شود درحاليكه گروهي ديگر آن را اشاره به نمازهاي پنج گانه مي دانند به هر حال اين تفاسير منافاتي با هم ندارند ، زيرا در بعضي از روايات به اذكار مخصوص و در بعضي به نماز تفسير شده است و جمله ي «لَعَلَّكَ تَرضَي» در واقع نتيجه ي حمد و تسبيح پروردگار است ، چرا كه اين حمد و تسبيح و نمازهاي شب و روز پيوند انسان را با خدا آن چنان محكم مي كند كه به هيچ چيز جز او نمي انديشد .»

در جاي ديگر مي فرمايد :«… أَلاَ بِذِكْرِ اللهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ ؛ آگاه باشيد تنها ياد خدا مايه ي آرامش و اطمينان دلهاست.» اين آيه از آياتي است كه يكي از فلسفه هاي مهم نماز كه همان رسيدن به آرامش دلها است را بيان مي كند . اين آيه اشاره ي مستقيم است به بهترين اثر ذكر كه همان آرامش روحي است . در تفسير اين آيه آمده است كه : چون آدمي در زندگي خود هدفي جز رستگاري به سعادت و نعمت نداشته و بيمي جز از برخورد ناگهاني شقاوت و نعمت ندارد ،‌ياد او براي هر نفسي كه در امر خود متحيّراست و نمي داند كه به کجا مي رود و براي چه آمده ،‌مايه ي انبساط و آرامش است . آن گونه كه نوش دارو مايه ي راحتي و آرامش مار گزيده است . پس هر قلبي با ذكر خدا اطمينان مي يابد ، مگر اينكه كار قلب به جايي برسد كه در اثر از دست دادن بصيرت و رشدش ديگر نتوان آن را قلب ناميد و از ظاهر الفاظ آيه انحصار فهميده مي شود ، چون متعلّق فعل يعني «بذكر الله» بر خود فعل يعني« تطمئن» مقوّم آمد،‌در نتيجه مي فهماند دلها جزء به ياد خدا به چيز ديگري اطمينان نمي يابد ، چرا كه انسان هدفي جز رسيدن به امنيّت و سعادت ندارد و تنها سبب غالب و غير مغلوب هم خداي سبحان است . .
پس نماز بهترين مصداق ياد خداست ، تنها وسيله ي آرامش انسان است و بهترين ريسماني است كه انسان مي تواند در مواجهه با مشكلات به آن چنگ زند و از اضطراب روحي خود بكاهد .