زن و نقش آنان در بیداری های اسلامی
زن و نقش آنان در بیداری های اسلامی
چکیده
بيداری اسلامی در دهههای اخير در كشورهای اسلامی و در بين مسلمانان ساير كشورها پديدهای است كه شگفتی آفريده است. مطالعه ی اين پديده و بررسی و تجزيه و تحليل آن از مدت ها پيش در دستور كار قدرتهايی قرار گرفته كه از آن احساس بيم و هراس داشتهاند و هم اينان برای فهم و شناسايی بيداری اسلامی و يافتن راههای مقابله و انهدام و يا به انزوا كشاندن اين موج ؛ تلاشهای گستردهای را شروع كردهاند تکلیف اجتماعی یک مسلمان مخصوص مردان نیست. زنان نیز بنابه تعهد دینی و مسلمانی خویش، موظفند نسبت به جریان حق و باطل در جامعه و مسئله ولایت و رهبری موضع داشته باشند. در اسلام اینکه زن، وسیله و ابزار هدف های مادی و سیاسی قرار گیرد، و مقام عظیم و انسانی او تنزل یابد، به شدت محکوم شده است. چه اینکه زن انسانی است مستقل و به طور مساوی باید هم دوش و هم گام با مرد، برای رفع مشکلات جامعه، با دورساختن استعدادهای بشری و سرانجام تکامل جامع انسانی تلاش نماید. پایه ی شخصیت زن مسلمان ، در اسلام بر اساس شرافت انسانی اوست و روی این حساب است که زن در اسلام دارای یک کیان مترقی و متعالی می گردد و همچون مرد می تواند مراحل تعالی و تکامل خویش را بپیماید.
نقش زنان در انقلاب اسلامی: از آنجا که نقش زنان و نحوه حضور و مشارکت آنها در اجتماع ، در تاریخ معاصر از مسائل و محورهای مورد بحث بوده است اصل مهم دیگر، نقش رهبریت زنان در قیام و مبارزات انقلاب اسلامی است. نقش این امر به شکل افزایش روحیه نبرد و ایجاد نیروی شجاعت مردان نمودار است. به عبارتی، زنان در انقلاب اسلامی ایران با حضور در صحنه های مبارزه، نقش اصلی را در عبرت گیری مردان ایفا می کردند. الگوپذیری زنان ایران از حضرت زینب علیها السلام به حرکت و رهبریت آنها در انقلاب اسلامی ایران زیبایی و هدف بخشید. زنان در پرده عفاف همصدا با مردان و دوشادوش آنها در نهضت اسلامی مشارکت داشتند و موجب بیمه کردن پیروزی برای اسلام و انقلاب شدند . نکته قابل توجه اینکه، در گذشته یعنی در دوران پهلوی، دوشادوشی زنان و مردان در جامعه، در چارچوب فرهنگ وارداتی غرب طرح و اعمال می شد . و کشف حجاب یا به عبارتی بی حجابی و عدم رعایت موازین اسلامی در روابط بین زن و مرد، از اصول تفکیک ناپذیر این همدوشی بود، بعلاوه مسیر و جهت آن نیز فرق می کرد . اما در انقلاب اسلامی این دوشادوشی در صحنه سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و … دقیقا در چارچوب ایدئولوژی اسلامی است، لذا حفظ موازین شرعی در روابط زن و مرد و عایت حجاب از اصول تفکیک ناپذیر آن است.
زنان در بيداري اسلامي: برای نمونه می توان از نقش تاثیرگذار حضرت زینبسلام الله علیها در قیام پرحادثه عاشورا نام برد که یکی از نمونه های درخشانی است که اهمیت جایگاه زنان را در تاریخ اسلام به تصویر می کشد
نقش زن آنقدر می تواند موثر باشد که حتی اگر تهذیب شده نباشد و در جایگاه فساد نیز قرار بگیرد، باز هم می تواند نقش اساسی ایفا کند همانند مهدعلیا که با تشویق ناصرالدین شاه به قتل امیرکبیر باعث انحراف تاریخ ایران شد.
اینک زنان مسلمان درمنطقه بویژه مصر، لیبی، بحرین، تونس و یمن، همچون سمیه درمقابل دشمن سینه سپر کرده اند. این حضور و شجاعت، یادآور نقش برجسته و تاریخ ساز بانوان مسلمان ایرانی در جریان انقلاب اسلامی ایران در 32 سال پیش است. زنان مصری با حضور پررنگ خود درمیان تظاهرکنندگان و درجای جای مصر ثابت کردند آنچه غربیان در مورد انزوای زنان مسلمان می گویند دروغی بیش نیست
مشارکت زنان در انقلاب تونس، لیبی و یمن نیز توجه جهانیان را به خود معطوف کرده است. حضور زنان مسلمان نشانگر رهایی آنان از قید و بندهای عرفی و مادی غرب و قیام برای کسب آزادی از شر خودکامگان سیاسی است.
دربحرین نیز انبوهی از زنان محجبه مسلمان در کنار دیگر هموطنان خود، خواستار سرنگونی خاندان آل خلیفه هستند. بیداری اسلامی در زنان بحرینی نشانگر آگاهی آنان درباره نقش موثرو سرنوشت ساز خود در اصلاح جامعه خویش است. از جمله زنان برجسته ای که دراین بیداری اسلامی علیه دولت آل خلیفه خروشیده است
بنابراين مي بينيم نقش زنان در كشورهاي عربي منطقه كه بيداري اسلامي سر مي دهند و سران استبداد را به خواري انداخته اند كمتر از مرد ها نيست و اين جنبش الگو گرفته از زنان نظام اسلامي ايران است این حقیقت ناظر بر فرمایشات ولی امر مسلمین مبنی بر الگو بودن ایران و نقش اساسی ایران در جرین بیداری اسلامی است که حقیقتا زنان ایران نیز می توانند به خوبی برای سایر زنان کشورهای اسلامی الگو بوده همانطور که تا کنون بوده اند.
بانوان مبارز، نظیر دوران انقلاب و دفاع مقدس می توانند با کسب ویژگی های بارز این بانوان سرافراز، خود را به قافله یاران حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نزدیک نمایند. ایمان و عشق به خدا، امام شناسی و معرفت نسبت به معرفت خدا، تولی و تبری، شهادت طلبی، صبر و استقامت در راه خدا، گذشتن از جان و مال و اولاد برای حفظ دین، عبادت و بندگی خالصانه خدا، آموختن شرعی و آشنایی با مسائل حرام و حلال، انجام امور عام المنفعه و گره گشایی از کار مردم، ارتباط با قرآن کریم، تربیت فرزندان صالح را می توان از جمله ویژگی ها و نقش های زنان مسلمان در راستای تداوم بخشی به نهضت حسینی و اتصال آن به نهضت مهدوی دانست.
مقدمه
بيداری اسلامی در دهههای اخير در كشورهای اسلامی و در بين مسلمانان ساير كشورها پديدهای است كه شگفتی آفريده است. مطالعه ی اين پديده و بررسی و تجزيه و تحليل آن از مدت ها پيش در دستور كار قدرتهايی قرار گرفته كه از آن احساس بيم و هراس داشتهاند و هم اينان برای فهم و شناسايی بيداری اسلامی و يافتن راههای مقابله و انهدام و يا به انزوا كشاندن اين موج ؛ تلاشهای گستردهای را شروع كردهاند.
زن نیمی از پیکره اجتماع است و به تعبیر رابیند رانات تاگور، متفکر بزرگ هندی : ” بهترین دوست مرد". همچنان که حیات انسان ها بسته به وجود زن است، تکامل او نیز ارتباط مستقیمی با نحوه نگرش و منش او در معاشرت با زن نهفته است. گذشته از این انگاره ی فردی، زن در ابعاد کلان تری نیز در جوامع بشری، همواره حضوری فعال و پر رنگ داشته و دارد که این واقعیت بزرگ هیچگاه از چشم اندیشمندان و خردمندان دور نبوده و هیچ متفکر واقع بین و حق شناسی نمی تواند این حقیقت مسلم را انکار کند که اگر نقش زنان در پیشرفت و تعالی جامعه ای از مردان آن جامعه بیشتر نباشد کمتر نیست.
طی قرون متمادی، در عرصه های گوناگون زنانی ظهور کرده اند که با ایفای نقش خود به عالی ترین شکل ممکن و اثبات توانایی ها و شایستگی های خویش، تأثیرات بسیار مهم و تعیین کننده ای در بهبود اوضاع جامعه خود داشته اند. برخی از این زن ها از چنان لیاقت و خصایصی بهره مند بوده اند که شعاع فعالیت ها و تأثیرات آنها از دایره اجتماع و محدوده جغرافیایی کشورشان نیز فرا رفته و عالم گیر شده است.
بی تردید اجحاف در حق زنان و نادیده انگاشتن حقوق فردی و اجتماعی آنان یکی از علل عقب ماندگی از قافله ی تمدن بشری است و به هر میزان که جامعه ای بر استمرار این نگرش باطل اصرار و سماجت ورزد، با توجه به سرعت سرسام آور عصر امروز این عقب ماندگی تشدید خواهد شد، لذا برای ترقی و حرکت به سمت آینده چاره ای جز تعجیل در رفع موانع و شکستن حصارهای نابخردانه وجود ندارد .
درعرصه فعالیت های اجتماعی، سیاسی، علمی و فعالیت های گوناگون، زن مسلمان مانند مرد مسلمان حق دارد آنچه را که اقتضای زمان است و آن وظیفه ای را که بردوش خود حس می کند انجام دهد.
به گزارش نورنيوز ، زنان نیمی از انسان های این کره خاکی هستند که نقش بسیار مهمی در جنبش ها و نهضت ها و انقلابها داشته اند. حساسیت نقش زنان برخاسته از عمق تاثیرگذاری زنان در تمامی عرصه های زندگی است.
ما در این مقاله بر آنیم تا به نقش زن در بیداری های جامعه خصوصا در پیروزی انقلاب اسلامی وبیداری هایی که در خاورمیانه رخ داده بپردازیم .
ضرورت حضور زن در جامعه
تکلیف اجتماعی یک مسلمان مخصوص مردان نیست. زنان نیز بنابه تعهد دینی و مسلمانی خویش، موظفند نسبت به جریان حق و باطل در جامعه و مسئله ولایت و رهبری موضع داشته باشند، از رهبری حق دفاع کنند و از حکومت باطل و فسادهای مسئولان نالایق انتقاد کنند و آنجا که پای حمایت از دین در میان است، در صحنه حضور داشته باشند .
در اسلام اینکه زن، وسیله و ابزار هدف های مادی و سیاسی قرار گیرد، و مقام عظیم و انسانی او تنزل یابد، به شدت محکوم شده است. چه اینکه زن انسانی است مستقل و به طور مساوی باید هم دوش و هم گام با مرد، برای رفع مشکلات جامعه، با دورساختن استعدادهای بشری و سرانجام تکامل جامع انسانی تلاش نماید.
آری، زن چون یک انسان است، مسؤلیت و تعهد دامن او را می گیرد و تحقق مسؤلیت نیز، روابط متقابل برقرار می سازد و حفظ حقوق و روابط متقابل است که می تواند نظام و قوام بیافریند، و در سایه قوام و نظام کاروان انسانیت، با سرعت بیشتر جاده تکامل را هموار سازد.
روی این زمینه، زن همچون مرد در اسلام، به عنوان انسان بودن، شخصیت کامل و مستقل دارد. اما برای تبلور مظاهر استقلال و انسانیت خویش نیاز شدید به پیوستگی و همکاری با مرد در محیط زندگی او ملموس و مشهور است. که منهای تأمین این نیاز طبیعی و فطری، استقرار و استقلال هر یک دچار نوسان و تزلزل می گردد چنانچه آثار فراوان این تزلزل در جوامع غربی تباهی های دردناکی بوجود آورده است.
رسالت زن مسلمان از صدر اسلام تا جامعه امروز
پایه ی شخصیت زن مسلمان ، در اسلام بر اساس شرافت انسانی اوست و روی این حساب است که زن در اسلام دارای یک کیان مترقی و متعالی می گردد و همچون مرد می تواند مراحل تعالی و تکامل خویش را بپیماید.
زن در صدر اسلام در میدان های جنگ و پیکار شرکت می نمود و شخصیت و قهرمانی خویش را در راه عمل به اسلام، اساس انسانیت خویش ظاهر می ساخت. همان رسالتی را که اسلام به دوش او گذارده بود و حق طبیعی او بود، برای دفاع از کیان اسلام به کار می برد. تاریخ زن مسلمان از قهرمانی های چشمگیر او و دلاوری های عظیم او در بحران ها و کوران ها بدون سستی و کوتاهی سخن بسیار دارد و نمونه های فراوانی را به ما عرضه می کند.
آری، زن مسلمان، پس از اینکه در طول تاریخ روزگاری جز مهملات و ابزار زندگی به حساب می آمد امروز ارزش ومقام عظیم خویش را دریافته است. و بدین جهت با جهاد و تلاش گسترده ای می کوشد که لیاقت و کفایت خویش را پیش از پیش به اثبات برساند و اینکه در صدر اسلام زنان زیادی به اسلام گرایید، گویاترین دلیل براینکه اسلام برای زن مسلمان یک مکتب حامل خیر و صلاح است و او را برای مقام بلندی مهیا می سازد و در صفحات تاریخ اسلام هم بارزترین نمونه های فضیلت و فداکاری را برای زن می یابیم که زن با دادن خون پدران و فرزندان خویش، که اسلام را برای صعود به مقام انسانی بدان دعوت نمود، همچون مرد نهایت تلاش و پیکار خویش را عمل ساخته است .
اسلام نمی خواهد زن مسلمان منزوی باشد و از دعوت به اسلام شانه خالی کند و در گوشه ای راکد و ساکت بنشیند و از کاروان رسالت و پیشرفت خویش بازماند، زیرا اسلام می داند زن عضو فعال هر اجتماعی است و یک جامعه اسلامی نمی تواند حیات کاملی داشته باشد در صورتیکه یک عضو فعال و مهم آن فلج و از کار افتاده باشد و به همين جهت پيامبر اسلام عنايت وافري به زنان مسلمان دارد و به آنان در جنگ سهمی چون سهم مردان قرار می دهد.
وقتی زن مسلمان به این حقیقت توجه داشت، که اسلام برای او در جامعه جایگاه یک انسان قرار داده است، انسانی که دارای کیان خاص و شخصیت اصیل است زن می کوشد که، موضع و مقام خویش را بهتر و عمیق تر به اثبات رساند، و حرکت و سلوک خویش را به آن مقام عظیم انسانی همگام سازد تا نام جاوید خود را در صفحات تاریخ باآثار و آیات قهرمانی و فداکاری ثبت نماید و این عمل را زنان مسلمان صدر اسلام با زیبندگی و جلوه خاصی تبلور بخشیدند.
نقش زنان در انقلاب اسلامی
از آنجا که نقش زنان و نحوه حضور و مشارکت آنها در اجتماع ، در تاریخ معاصر از مسائل و محورهای مورد بحث بوده است اصل مهم دیگر، نقش رهبریت زنان در قیام و مبارزات انقلاب اسلامی است. نقش این امر به شکل افزایش روحیه نبرد و ایجاد نیروی شجاعت مردان نمودار است. به عبارتی، زنان در انقلاب اسلامی ایران با حضور در صحنه های مبارزه، نقش اصلی را در عبرت گیری مردان ایفا می کردند. الگوپذیری زنان ایران از حضرت زینب علیها السلام به حرکت و رهبریت آنها در انقلاب اسلامی ایران زیبایی و هدف بخشید.
سخنان امام قدس سره در تجلیل از مقام زن، بیانگر مطالب فوق است. ایشان در سخنانی از مقام زنان، به ویژه زنان قم تجلیل کرده و به شرکت آنها درمبارزات انقلاب اسلامی اشاره کرده است. امام قدس سره صریحاً ذکر کرده اند که زنان درصفوف مقدم نهضت بودند و مردها از زنان الهام می گرفتند. در سخنرانی دیگری امام خمینی قدس سره ضمن تشکر از بانوان، شجاعت زنان را عامل افزایش شجاعت مردان ذکر نمودند.
زنان ایران مبارزات مستقیم خود را با حضور در تظاهرات آغاز کردند. حضور آنان در تظاهرات به عنوان یک عنصر تکمیل کننده در کنار مردان محسوب می گردید. طبق اسناد و مدارک موجود، اسامی بسیاری از زنان محصل و دانشجو ثبت شده که نشان گر حضور فعال آن ها در برقراری تظاهرات است.
به گزارش برخی از این اسناد، دختران دبیرستانی، هم کلاسی ها و محصلین را علیه دستگاه دولتی تحریک نموده و مباحثی در مورد امام خمینی ذکر می کرده اند. هم چنین در این گزارش ها اظهار شده است که اکثر دختران در کلاس درس، از آموزگاران خود در مورد مسایل سیاسی و انگیزه خروج امام خمینی از ایران سؤال می کنند. زنان ایران نه تنها به مسایل سیاسی علاقمند شده بودند، بلکه خود نیز در این مسایل فعالیت می کردند. آن ها در مدارس، شعارهایی را در حمایت از امام خمینی بر دیوار مدرسه می نوشتند. بانوان آموزگار نیز دانش آموزان را در حمایت از انقلاب اسلامی تشویق می نمودند.
حضور زنان در طیف گسترده و انبوه در مساجد و شرکت در سخنرانی ها نشان گر شرکت آنان در فعالیتهای سیاسی است. این امر به روشنی نشان دهنده آن است که زنان به عنوان عضو تکمیل کننده در پیروزی انقلاب اسلامی ایران سهیم بوده اند.
زنان ایران در فعال نگه داشتن روحیه انقلابی، تدابیر ظریفی به کار می بردند. فرستادن عمل کردهایی از تظاهرات به عنوان کارت تبریک برای یکدیگر، یک حرکت بسیار ظریف و دقیق در امر تبلیغات بود که از جانب بانوان صورت می گرفت.
شواهد نشان می دهد که زنان ایران در شهرهای مختلف، جلسات سیاسی دایر کرده و در تظاهرات خیابانی به همراه فرزندان خردسال خود شرکت می کردند. امام خمینی حضور فعال زنان در تظاهرات و ایستادگی آنها در مقابل توپ و مسلسل را برخاسته از ایمان دانسته و صریحاً اعلام کردند که خانم ها از شهادت نمی هراسند. به تعبیر امام جرأت و شجاعت زنان ایران مانند یک معجزه بود.
زنان ایران همواره یکدیگر را به مطالعه کتاب و شناخت استعمار و سپس شرکت در جهاد مقدس تشویق می کردند. فعالیت زنان مذهبی در روند انقلاب اسلامی در طیف گسترده وجود داشت. رژیم پهلوی از زنان مذهبی به عنوان افراد متعصب نام می برد و ذکر می کرد که این زنان در جامعه ایجاد اخلال می نمایند.
ایجاد اعتصاب در بازار از دیگر اقدامات زنان مبارز ایرا ن در روند پیروزی انقلاب اسلامی ایران بود. زنان در قوت بخشیدن به اعتصاب غذای زندانیان در فروردین سال 1357 نقش اساسی ایفا کردند. آنها در حمایت از این اعتصاب، با به راه انداختن تظاهرات و به دست گرفتن پلاکارد، شکایت خود را از ارتش و نخست وزیر وقت اعلام کردند. عده ای از آنها در این جریان با تهاجم پلیس روبرو شده و به شدت مورد ضرب و شتم قرار گرفتند و تعدادی نیز دستگیر شدند.
حضور گسترده زنان در واقعه ی 17 شهریور که 650 تن از آنان در میدان شهدا به شهادت رسیدند، نقش بزرگ زنان را در انقلاب اسلامی ایران آشکار می کند.
صدور فتوی از سوی امام خمینی قدس سره مبنی بر این که زنان ضمن حفظ حجاب، موظف به شرکت در فعالیت های اجتماعی هستند،منجر به انبوه تر شدن حضور زنان که تعداد آن ها تا 650 هزار نفر نیز ذکر شده است، گردید.
تقویت حضور زنان در روند پیروزی انقلاب اسلامی ایران، یک اصل مهم را در جامعه ایران آشکار نمود و آن نیروی بزرگ زنان بود که تا آن زمان، این چنین جدی و گسترده، نیروی باطنی خود را به نمایش نگذاشته بود. روند فعالیت های گسترده ی زنان نشان می دهد که نوع فعالیت آنها همانند فعالیتهای مردان بوده است. اتخاذ اصول اولیه به تبعیت از حضرت زینب علیها السلام از سوی زنان ایران نیروی ناشناخته آنان را نه تنها بر مردان، بلکه بر تمامی جوامع مسلمان و غیر مسلمان آشکار نمود. زنان ایران با حفظ موازین شرعی و با رعایت اصول اسلامی، نه تنها از جریانات سیاسی وفعالیت درمبارزات عقب نماندند،بلکه خود نیز به عنوان نقش تعیین کننده، در جریانات سیاسی سهیم شدند.
اتخاذپوشش اسلامی،پیش قدم بودن درمبارزات انقلابی،ایجاد جلسات سیاسی،شرکت در تظاهرات و ایستادگی درمقابل مسلسل ها نشان می دهد که زنان ایران نه تنها درامور سیاسی نسبت به مردان عقب نبودند، بلکه حضور آنان در فعالیتها، نیرو و قوت مردان را تقویت می بخشید. امام خمین نیز نقش بانوان را در نهضت اسلامی بالاتر از نقش مردان اعلام کردند.
دستگیری زنان مبارز و شکنجه کردن آن ها از سوی ساواک، نشان گر الگوپذیری دقیق زنان ایران به تبعیت از حضرت زینب علیها السلام است. مدارک و اسناد نشان می دهد که ساواک در شکنجه کردن مبارزین هیج تفاوتی میان زن و مرد قائل نبود. عده ای از مبارزین زن تا آخرین لحظه زیر شکنجه مقاومت کرده و حتی از گفتن نام حقیقی خویش، خودداری می کردند.
بسیاری ازبانوان دستگیر شده، زیر شکنجه ساواک به شهادت می رسیدند. طبق گزارشی، در زندان اوین آلبومی تهیه شده بودکه عکس و مشخصات تمامی دانشجویان دانشگاه ها و سایر مؤسسات جمع آوری شده بود. در صورت دستگیری فردی، عکس وی با علامت ضربدر مشخص می گردید.
طبق این گزارش،درزندان اوین لباس های پاره شده وخون آلود زنان زندانی دیده می شد.علاوه بر آن، دیوارها و کف همه سلول های زندان خون آلود بود و حکایت از آن داشت که زنان مبارز مورد شکنجه قرار گرفته اند. مهم ترین و برجسته ترین اصل که روند پیروزی انقلاب اسلامی ایران را تسریع می کرد، نقش شهادت طلبی زنان ایران و ترویج فرهنگ آن در میان جامعه بود. امام خمینی شهادت طلبی را تحولی عظیم به شمار آورده و تأکید نمودند که شهادت طلبی بالاتراز اصل مبارزه است.زنان ایران نبردعلیه رژیم طاغوت را به جهاد مقدس تعبیر کرده و آن را جزو وظایف دینی به شمار می آوردند. زنان با ذکر این نکته که شهادت اجر اخروی دارد، یکدیگر را به این امر تشویق می نمودند. تبلیغ زنان ایران به شهادت و افتخار آنان به شهادت مردان خویش، منحصر به شعار نبود، بلکه بسیاری از زنان در زندان های ساواک به شهادت رسیدند.
با مطرح شدن الگوی وظایف ایده آل زن در نظام سرمایه داری و مادی غرب در جوامع اسلامی، تعیین الگوی پایگاه و نقش زن در انقلاب اسلامی از ضروریات این عصر بوده و حضرت امام خمینی قدس سره نظر خود را در این زمینه براساس مبانی و اصول فرهنگ اسلام بیان نموده اند .
جدول ، نمایشگر نقش زنان در انقلاب اسلامی ایران است که در ذیل معرف های این نقش را به اختصار توضیح می دهیم.
فراواني نسبي فراواني مطلق معرف (شاخص ) مقوله
7.11 20 نقش اساسي زنان ايران در جنبش هاي صد ساله اخير
29.50 83 قيام و مبارزات زنان در نهضت اسلامي
11.39 32 قيام و مبارزات زنان و مردان در نهضت اسلامي
4.70 13 نقش شهادت طلبي زنان در نهضت و حكومت اسلامي در حصول پيروزي نقش مستقيم زنان در انقلاب
اسلامي ايران
6.41 18 قيام و مبارزات زنان دوشادوش مردان در نهضت اسلامي ايران
11.39 32 پيش قدم بودن و رهبريت زنان در قيام و مبارزات انقلاب اسلامي ايران
11 31 حضور زنان در انقلاب اسلامي ايران اسباب شجاعت مردان نقش ايثار مادران شهدا در انقلاب اسلامي ايران نقش غير مستقيم زنان در انقلاب اسلامي ايران
7.11 20
11.39 32
حق و سهم بيشتر زنان در نهضت اسلامي ايران نقش مستقيم و غير مستقيم زنان در انقلاب اسلامي ايران
100 281 جمع
الف: نقش مستقیم زنان در انقلاب اسلامی ایران:
1 . نقش اساسی زنان در جنبشهای صد ساله اخیر:
نقش مستقیم زنان مسلمان ایران در تاریخ معاصر کشور در مبارزه با استبداد و استکبار دارای اهمیت سیاسی- اجتماعی مخصوص به خود است بیداری ملت و قیام زنان مسلمان برضد رژیم پهلوی و جانفشانی آنان موجب به ثمر رسیدن نهضت و استمرار آن و روحیه شهادت طلبی زنان در نهضت و حکومت اسلامی، آمادگی زن و مرد برای شهادت و موجب ناتوانی قوای بیگانه در مقابل ملت ایران شد و نیز نقش زنان مسلمان بعد از رژیم پهلوی یعنی در انقلاب اسلامی و بعد از آن در مبارزه علیه استبداد و انحراف داخلی و استعمار خارجی به دلیل نقش مثبت و آزادی مفید زنان مسلمانان برای کشور و اسلام بوده است.
حضرت امام خمینی قدس سره در جایی فرموده اند: “ابر جنایتکاران که ادامه حیات خویش را در اسارت ملتها بویژه ملتهای اسلامی می دانند در این سده های اخیر که راهشان به کشورهای اسلامی نفت خیز و ثروتمند باز شد دریافتند که تنها قشر مذهبی است که می تواند خار راهی در راه استثمار آنان باشد و دیدند که حکم نیم سطر یک مرجع مذهبی مورد علاقه مردم دارای چنان قدرتی است که دولت انگلیس و دربار قدرتمند قاجار را به زانو درآورد و نیز دریافتند که زنان در آن نهضت نقش اساسی داشتند و متوجه شدند که در مشروطه و پس از آن نیز زنان بویژه قشر متوسط محروم آنان هستند که می توانند با قیام خود، مردان را به میدان بکشند و احساس کردند که تا این عوامل به قوت خود باقی هستند، نقشه های آنان نقش بر آب است و لازم دیدند برای دست یافتن به این کشورها و مخازن سرشار آنها “پایه های مذهب” و “رهبری مذهبی “و “قشرهای مذهبی” سست شود … تا آنکه رضا خان را برای خدمت یافته و به قدرت رساندند … کسانی که آن زمان را به یاد دارند می دانند این خائن تبهکار با دستیاری عمال بی وطنش با اینان چه کردند و برای پیروزی هر چه سریعتر نقشه هایشان چه راههایی را برای انحراف و مصرفی نمودن و به فساد کشیدن بانوان مظلوم در پیش گرفتند. کافی است نسل حاضر که آن روزگار سیاه را درک نکرده اند به کتابها، شعرها، نوشته ها، نمایشنامه ها، تصنیفها، روزنامه ها، مجله ها مراجعه و از آنان که دیده اند از مراکز فحشا و قمارخانه ها و شراب فروشیها و سینماهای آن زمان بپرسند.
2 . قیام و مبارزات زنان در نهضت اسلامی ایران:
بیداری ملت و قیام زنان بر ضد رژیم پهلوی و تظاهرات و ایستادگی آنها در میدان مسلسلها و تانکهای دژخیمان رژیم پهلوی درحالی که حتی فرزندان خود را در آغوش داشتند در عین رعایت حجاب اسلامی موجب پیروزی ملت ایران و نهضت اسلامی شد و بدین ترتیب نقشه شیطانی غرب و وابستگان وی در گمراه و دچار آسیب کردن زنان، نقش بر آب شد . زنان در این حرکت خویش الگوهای اسلامی یعنی حضرت فاطمه علیها السلام و حضرت زینب علیها السلام را تبعیت نمودند و این آنها را در عرض بانوان و سربازان صدر اسلام قرار داد . حجاب زنان مسلمان در انقلاب اسلامی اگر چه به عنوان عاملی برای مقابله بود، اما در واقع هویت زن مسلمان را تشکیل می داد .
3 . قیام و مبارزات زنان و مردان در نهضت اسلامی ایران:
زنان و مردان ایران در جریان انقلاب اسلامی متحول شده و روحیاتشان تغییر نمود و این باعث استقامت و پایمردی بیشتر آنها و پیروزی انقلاب شد . پس با تغییر تعلقات روحی زنان و مردان و سپس با تغییر ذهنیت آنها در جریان انقلاب اسلامی فکر و عمل دینی در حیات فردی و اجتماعی و همچنین مبارزه با طرحها و برنامه های استبداد داخلی و استعمار خارجی در این راستا در نزد آنها اهمیت یافت. و از این رو عملکرد عینی آنان در این مسیر منجر به پیروزی انقلاب اسلامی شد.
4 . نقش شهادت طلبی زنان در نهضت اسلامی و حکومت اسلامی در حصول پیروزی:
والاترين درجه فداكاري زنان ايران به شكل شهادت نمودار شد. روحیه شهادت طلبی و جانفشانی زنان موجب ناتوانی قوای بیگانه در مقابله ملت ایران و به ثمر رسیدن نهضت اسلام شد. در واقع پیدایش روحیه شهادت طلبی همان تغییر در روحیات و تعلقات روحی است که در عینیت جامعه، در تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی … جامعه نقش تعیین کننده ای دارد . داشتن آرزوي شهادت از سوي زنان ايران و افتخار كردن به شهادت مردان خويش ، موجب حضور فعال مردان و تقويت روحيه آنها گرديد.بدين ترتيب حضور زنان مبارز ايران به عنوان قشر مستقل، در تكميل فعاليت ها و مبارزات موثر واقع شد و انقلاب اسلامي را به پيروزي رساند .
5 . قیام و مبارزات زنان دوشادوش مردان در نهضت اسلامی ایران:
زنان در پرده عفاف همصدا با مردان و دوشادوش آنها در نهضت اسلامی مشارکت داشتند و موجب بیمه کردن پیروزی برای اسلام و انقلاب شدند . نکته قابل توجه اینکه، در گذشته یعنی در دوران پهلوی، دوشادوشی زنان و مردان در جامعه، در چارچوب فرهنگ وارداتی غرب طرح و اعمال می شد . و کشف حجاب یا به عبارتی بی حجابی و عدم رعایت موازین اسلامی در روابط بین زن و مرد، از اصول تفکیک ناپذیر این همدوشی بود، بعلاوه مسیر و جهت آن نیز فرق می کرد . اما در انقلاب اسلامی این دوشادوشی در صحنه سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و … دقیقا در چارچوب ایدئولوژی اسلامی است، لذا حفظ موازین شرعی در روابط زن و مرد و عایت حجاب از اصول تفکیک ناپذیر آن است.
6 . پیشقدم بودن و رهبریت زنان در قیام و مبارزات انقلاب اسلامی ایران:
زنان در انقلاب اسلامی پیشقدم بوده و در مقایسه با مردان، آنها در انقلاب نقش اول را ایفا کرده اند. پیش قدمی زنان ایران در نهضت اسلامی مانند بانوان صدر اسلام در میدان مبارزات موجب در هم شکستن سد عظیم شاهنشاهی گردید. جامعه زنان بیش از جامعه مردان در نهضت اسلامی ایران متحول و این خود دلیلی بر پیشقدمی زنان در حرکات و مبارزات در جریان مبارزات اسلامی و بعد از آن می باشد.
ب: مضامین مربوط به شاخص های نقش غیر مستقیم زنان در زمینه حضور آنان در انقلاب اسلامی.
1 - حضور زنان در انقلاب اسلامی ایران، اسباب شجاعت مردان:
قیام زنان ایران بویژه قشر متوسط و محروم در کلیه حوادث تاریخی و نهضتهای صد ساله اخیر بویژه در انقلاب اسلامی موجب به میدان آمدن مردها و تشجیع آنها شده است و از اینرو بازهم زنان در صف اول نهضت قرارداشته و پیشقدم هستند . پس زنان الهام دهنده، تعلیم دهنده و مایه عبرت مردان بوده اند از اینرو خط، سهم و نقش آنها در انقلاب بیشتر بوده است . از آنجا که به فرموده حضرت امام قدس سره: انقلاب اسلامی از نفوس تحول یافته زنان و مردان برخاسته است . می توان گفت، تحول روحی در زنان نه تنها عملکرد فکری و عینی آنها را در صحنه های مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی انقلاب و نظام اسلامی تعیین می کنند، در تحول روحی و در عملکرد ذهنی و بالاخره عملکرد عینی مردان در صحنه های مختلف انقلاب و نظام اسلامی نقشی تعیین کننده دارد. از این روست که امام فرموده اند: “زنان تقویت کننده و شجاع کننده ملتها” هستند . البته این امر در نقش انحطاطی زنان نیز صادق است، بدین معنی زمانی که زنان خود را ملعبه هوسبازیهای لذت پرستان و مادیگرایان قرار داده و خود را در حد یک شی پایین آورند، در سقوط روحی و فکری و رفتاری مردان و کلیه اقشار جامعه نقش تعیین کننده ای دارند.
2 - نقش ایثار مادران شهدا در انقلاب اسلامی ایران:
حضور مثبت زنان در نقش مادران، همسران و خواهران در انقلاب اسلامی در تحول روحی و ذهنی و رفتار عینی فرزندان، شوهران و برادران موثر افتاد و به حفظ و گسترش روحیه انقلابی، در کانون خانواده توسط زنان و مادران انجامید، که خود عاملی بسزا در پیروزی نهضت اسلامی محسوب می شود.
ج: حق و سهم زنان در انقلاب اسلامی ایران (نقش مستقیم و غیر مستقیم)
براساس نظر حضرت امام قدس سره زنان نسبت به مردان بر ملتها حق بیشتری دارند و انقلاب اسلامی ایران نیز بیشتر مرهون شجاعت های زنان شیر دل است تا مردان، بدین سبب ایشان فرموده اند: “پیروز و سرافراز باد نهضت اسلامی زنان معظم ایران. ”
حضور فعالانه و قدرتمندانه زنان در انقلاب اسلامی ایران و استمرار آن و نقش اول بانوان در پیدایش این انقلاب موجب توجه جهانیان به انقلاب و بالاخص به اسلام شد و به جرات می توان گفت که از عوامل صدور انقلاب اسلامی ، همین حضور و نقش زنان بوده و خواهد بود .
زنان در بيداري اسلامي
برای نمونه می توان از نقش تاثیرگذار حضرت زینبسلام الله علیها در قیام پرحادثه عاشورا نام برد که یکی از نمونه های درخشانی است که اهمیت جایگاه زنان را در تاریخ اسلام به تصویر می کشد
نقش زن آنقدر می تواند موثر باشد که حتی اگر تهذیب شده نباشد و در جایگاه فساد نیز قرار بگیرد، باز هم می تواند نقش اساسی ایفا کند همانند مهدعلیا که با تشویق ناصرالدین شاه به قتل امیرکبیر باعث انحراف تاریخ ایران شد.
در نهضت مشروطيت كه آغازی بر پايان شيوه های حكومت خودكامه در ايران بود می توان اثرات ارزشمند فعاليتهای سياسی اجتماعی و فرهنگی اقدامات زنان را بوضوح مشاهده كرد. در انقلاب مشروطيت زنان ايرانی به پيكاری خردمندانه و دامنه دار دست زدند و مطالبات خود را در حوضه های سياسی، اجتماعی و فرهنگی پيش نهاده و بر تحقق آن تاكيد ورزيدند. هر چند انقلاب مشروطيت در ايجاد و استقرار يك نظام سياسی مردم سالار ناكام ماند اما در اين دوران بود كه زنان برای نخستين بار فعاليت خود را آغاز كردند و در آن حضور موثر داشتند.
در جريان مهاجرت صغری زنان با شركت در تظاهرات خيابانی، خواهان بازگشت علما شدند و اقداماتی را در راستای استقرار مشروطه و دموكراسی در ايران انجام دادند.
مي توان از ديگر اقدامات زنان مشروطيت به حمايت از جنبش كالاهای بومی و عدم خريد منسوجات وارد شده اروپايی اشاره كرد. در آن زمان اعتقاد در كشور وجود داشت كه تحريم كالاهای اروپايی، جامعه را از وابستگی به مولدان و سودگران اروپايی رها خواهد ساخت بنابراين دانش آموزان مدارس با افتخار به پوشيدن لباسهای بومی و توليدات داخلی همت گماردند و زنان در تبريز طی اجتماعی ، ضمن تحريم كالای بيگانه از مردم خواستند كه برای مدتی لباسهای كهنه خود را بپوشند و اميدوارند به توليد منسوجات داخلی چشم بدوزند. همچنين به نقش پررنگ زنان در تحريم تنباكو نيز مي توان اشاره كرد كه در رسيدن به اهداف اين جنبش بسيار موثر واقع گرديد.
انقلاب اسلامی ایران نیز یکی از مهمترین حرکت های اجتماعی است که از این قاعده مستثنی نبوده و نقش زنان چه پیش از انقلاب و چه پس از آن حائز اهمیت است.
میلیون ها زن ایرانی در انقلاب سال 1357 با قدرت هر چه تمام تر پا در صحنه نهادند. زنان ایرانی در تمامی مراحل پیروزی انقلاب اسلامی به روشنی بیان کردند که زن مسلمان ایرانی در تمام عرصه های اجتماعی، سیاسی و… حضور دارد و اعتقادات دینی او مانع از شرکت در فعالیت های اجتماعی نخواهد شد و ثابت کرد که در عین حفظ دیانت و پاکدامنی می تواند تاریخ ساز باشد.
نقش بسیار مهم و تاثیرگذار زنان ایرانی در پیروزی انقلاب اسلامی غیرقابل انکار و ستودنی است. این نقش را نه تنها در مورد مبارزهای آنان، بلکه در تربیت و تشویق نیروهای مبارز و انقلابی نیز می توان جست. به طوری که امام خمینی بنیانگذار جمهوری اسلامی فرمودند:” امروز زن های شیر دل ، طفل خود را آغوش کشیده و به میدان مسلسل و تانک دژخیمان رژیم می روند، در کدام تاریخ چنین مردانگی و فداکاری از زنان ثبت شده است.”
حال با گذشت 33 سال از انقلاب اسلامي مي بينيم اين انقلاب از یک سو تعریف انسانی از زن ارائه می دهد و از سوی دیگر الگوهای موفق انقلاب اسلامی و شخصیت زن ایرانی را احیا و استعدادهای باطنی و قابلیت ویژه او را به عینیت رسانده است. علاوه بر اينكه انقلاب الگويي براي انقلابات منطقه خاورميانه شده است زنان كشورهاي عربي نيز با الگو پذيري از زنان مسلمان ايران در اين انقلابات فعاليت هاي چشم گيري انجام مي دهند.
همانگونه كه شاهد هستيم ماههاست مردم برخی کشورهای خاورمیانه با اقدامات اعتراضی خود، درپی تغییرات اساسی در نظام اجتماعی، اقتصادی و سیاسی کشورهای خود هستند. در این میان، علیرغم تبلیغات دولتهای غربی مبنی بر عدم مشارکت زنان مسلمان در امور کشور خود، حضور آنان همدوش مردان دراین حرکت های اعتراضی نشان از حضور موثر و بیداری اسلامی زنان مسلمان منطقه دارد.
از منظر اسلام، زنان می توانند علاوه بر ایفای نقش پرارزش همسری و مادری در خانواده، درتمامی امور جامعه خویش نیز نقش آفرین باشند. در این دیدگاه، یکی از تکالیف زنان، همچون مردان، اصلاح جامعه است.
یکی از افتخارات بانوان مسلمان این است که اولین شهیدی که درراه اسلام جان خویش در زیر شکنجه مشرکان نثارکرد، ” سمیه ” مادر عمار از زنان مجاهد بود
اینک زنان مسلمان درمنطقه بویژه مصر، لیبی، بحرین، تونس و یمن، همچون سمیه درمقابل دشمن سینه سپر کرده اند. این حضور و شجاعت، یادآور نقش برجسته و تاریخ ساز بانوان مسلمان ایرانی در جریان انقلاب اسلامی ایران در 32 سال پیش است. زنان مصری با حضور پررنگ خود درمیان تظاهرکنندگان و درجای جای مصر ثابت کردند آنچه غربیان در مورد انزوای زنان مسلمان می گویند دروغی بیش نیست.
مشارکت زنان در انقلاب تونس، لیبی و یمن نیز توجه جهانیان را به خود معطوف کرده است. حضور زنان مسلمان نشانگر رهایی آنان از قید و بندهای عرفی و مادی غرب و قیام برای کسب آزادی از شر خودکامگان سیاسی است.
دربحرین نیز انبوهی از زنان محجبه مسلمان در کنار دیگر هموطنان خود، خواستار سرنگونی خاندان آل خلیفه هستند. بیداری اسلامی در زنان بحرینی نشانگر آگاهی آنان درباره نقش موثرو سرنوشت ساز خود در اصلاح جامعه خویش است. از جمله زنان برجسته ای که دراین بیداری اسلامی علیه دولت آل خلیفه خروشیده است ؛ خانم ” آیات القرمزی ” است. وی بواسطه سرودن شعرهایی که برعلیه آل خلیفه سرائیده، معروف و شناخته شده است. او دریکی از تجمعات در 23 فوریه 2011 ، شعری انقلابی برضد آل خلیفه سرود که بخاطر آن دستگیر شد.
سران استبدادي كشورهاي تونس، يمن، مصر و بحرين به سركوب حق طلبي زنان و كودكان در سطح شهر مي پردازند كه با اين كار ميخ بر تابوت حيات خود مي كوبند.
بنابراين مي بينيم نقش زنان در كشورهاي عربي منطقه كه بيداري اسلامي سر مي دهند و سران استبداد را به خواري انداخته اند كمتر از مرد ها نيست و اين جنبش الگو گرفته از زنان نظام اسلامي ايران است
نقش متفاوت زنان در بیداری اسلامی
هر تحول و یا بیداری و در مقیاس بزرگتر، هر انقلابی مستلزم محرک و ابزار و وسایلی است که لازمه ی آن انقلاب استفاده ی صحیح محرک از آن ابزار است.
با نگاهی اجمالی به انقلاب ها و تحولاتی که از ابتدای تاریخ تا به الان به عنوان انقلاب هایی با ماهیت و یا محتوای اسلامی شکل گرفته ، در می یابیم نقش زنان به عنوان یکی از مهمترین محرک های و تاثیر گذار ترین عوامل هر انقلاب انکار نشدنی است. در اسلام نیز حضور محرک و جهت بخش انقلابی و مهر افتخار تمامی این نقش آفرینی ها، حضرت زهرا سلام الله علیهاست و بی شک، پس از آن نقش حضرت زینب سلام الله علیها در واقعه کربلا که برگرفته از همین الگو است به عنوان دو نمونه بارز در تاریخ اسلام قابل ذکر است.
تاریخ انقلاب اسلامی ما نیز مملو از نقش زنانی است که درپیروزی انقلاب اسلامی و بعد از آن در حفظ و نگهداری از این نعمت الهی ، از بانوی کربلا الگو گرفته اند.
اما نقش زنان در مسائل اخیر منطقه و جریان بیداری اسلامی با توجه به تاثیر پذیری از الگوهای سر آمد زنان انقلابی در تاریخ اسلام و همچنین روحیه انقلابی زنان مبارز در کشورهای مختلفی که تحت تاثیر این بیداری قرار گرفته اند متفاوت و قابل توجه است. این تفاوت نسبت به میزان تاثیر گذاری و الگو پذیری زنان از مبانی اعتقادی و فرهنگی در عرصه های مختلف به خوبی قابل درک است.
نقش زنان در رهبری گروه های انقلابی به عنوان یکی از پرچمداران عرصه مقاومت ، نقش زنان در الگو سازی و یا الگوشدن برای دیگر اقشار، نقش زنان به عنوان رهبران جهاد خاموش( به معنای رهبری کردن جهاد در خانه و تربیت نیروهای جهادی )، نقش زنان در تربیت اسلامی و ولایتمداری ، نقش زنان به عنوان بستر سازان جریان بیداری اسلامی و نقش زنان به عنوان تکیه گاه مبارزه برای یک خانواده مبارز از جمله مسائلی است که به وضوح می توان تفاوت هایش را در کشورهای مختلفی چون بحرین ، یمن ، مصر و لیبی مشاهده کرد.
این تفاوت ها که به ظاهر در حضور زنان در خط مقدم اعتراضات نیز به چشم می خورد ، نشات گرفته از تفاوت های اعتقادی و مذهبی و همچنین اختلافات فرهنگی و قومی است .
زنان ایران اسلامی در عرصه مبارزه با جبهه استکبار و مقاومت در برابر ظلم و ستم و زیاد خواهی مستکبرین همیشه حرف اول را زده اند و به عنوان یک الگوی مثال زدنی در سطح جهان اسلام مطرح اند. لذا کشورهایی که به لحاظ مذهبی و اعتقادات دینی به فرهنگ تشیع که فرهنگ مقاومت، ظلم ستیزی و ایثار و شهادت است ، نزدیک تر می باشند ، نقش زنان شان در عرصه ی تحولات آن کشور پررنگ تر حس می شود. و تاثیر این دیدگاه ها را به خوبی می توان در نحوه عملکرد آن ها و حتی مردان مبارز نیز مشاهده کرد.
و یا زنان کشورهایی که به لحاظ جغرافیایی و فرهنگ قومی نیز به ایران نزدیک هستند نیز به عنوان یکی از مهمترین محرک های انقلاب آن کشور به شمار می آیند.
به طور مثال نقش زنان در بیداری اسلامی در کشوری چون بحرین که هم به لحاظ دینی و هم به لحاظ فرهنگ قومیتی به ایران بسیار نزدیک است، بیشتر اززنان کشورهای دیگر به چشم می خورد که هرروز و یا هر هفته شاهد اخباری از بحرین هستیم که فلان زن مبارز یا دستگیر و یا به شهادت رسید که از جمله آن ها می توان به شاعره ی بحرینی خانم” آیات القرمزی” اشاره کرد که هم شاعر بود و هم مبارز و هم تاثیر گذار برخانواده و جامعه خود . و در مقابل هرچه از این آئین و یا فرهنگ دورتر می شویم حضور زنان در عرصه مبارزه کمر نگ تر می شود. این قیاس را شما می توانید در مقایسه بحرین با یمن ، یمن با مصر و مصر با لیبی داشته باشید تا آنجا که در تحولات لیبی نقش زنان بسیار کمر نگ تر از سایر کشورهاست.
البته قابل ذکر است که شرایط انقلاب در لیبی با کشور های دیگر بسیار متفاوت بود و آن این بود که انقلاب لیبی به جنگ داخلی کشیده شد و تا حدودی عرصه را برای حضور زنان محدود کرده بود امازنان لیبی بیش از این می توانستند تاثیر گذار باشند و یا بعد از سرنگونی قذافی در حفظ و نگهداری انقلابشان و به هدف رساندن آن نیز نقش اساسی می توانند داشته باشند.
این حقیقت ناظر بر فرمایشات ولی امر مسلمین مبنی بر الگو بودن ایران و نقش اساسی ایران در جرین بیداری اسلامی است که حقیقتا زنان ایران نیز می توانند به خوبی برای سایر زنان کشورهای اسلامی الگو بوده همانطور که تا کنون بوده اند.
فرهنگ شهادت و ایثار ارثیه ای از حادثه عاشوراست که ملت ایران به کشورهای منطقه و جهان هدیه نموده است و به خوبی شاهد آن هستیم که یک مادرو یا همسر شهید بحرینی و یا یمنی و یا مصری و به خصوص زنان فلسطینی مانند مادران وهمسران شهدای هشت سال دفاع مقدس ، عکس شهدایشان را با افتخار بلند می کنند و آن را قربانی در دراه حق می دانند.
بی شک این روحیه که پس از انقلاب اسلامی ایران نقش فعال تری به خود گرفت مبتنی بر تعالیم امام خمینی قدس سره الشریف و در راستای انقلاب اسلامی و آماده سازی ظهور آخرین منجی عجل الله تعالی فرجه الشریف بوده و می باشد .
“کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا” زمانی معنا پیدا می کند که می بینیم و می شنویم زنان بحرینی زینب گونه در مقابل یزیدیان آل خلیفه ،علی اکبرها و علی اصغر های خود را فدا می کنند و فریاد می زنند “هیهات من الذله
زنان و بیداری اسلامی در کشورهای خاورمیانه
ماههاست که مردم برخی کشورهای خاورمیانه بااقدامات اعتراضی خود،درپی تغییرات اساسی در نظام اجتماعی ، اقتصادی و سیاسی کشورهای خود هستند . مردان و زنانی که امیدی جز خداوند و سلاحی جز پایداری ندارند . در این میان،علیرغم تبلیغات دولتهای غربی مبنی برعدم مشارکت زنان مسلمان درامورکشورخود ، حضور آنان همدوش مردان دراین حرکت های اعتراضی نشان از حضور موثر و بیداری اسلامی زنان مسلمان منطقه دارد.
از منظر اسلام ، زنان می توانند علاوه بر ایفای نقش پرارزش همسری و مادری در خانواده ، درتمامی امور جامعه خویش نیز نقش آفرین باشند . در این دیدگاه ، یکی از تکالیف زنان ، همچون مردان ، اصلاح جامعه است . در آیات قرآن خداوند به زنان و مردان بطور یکسان به کسب فضایل و ترک گناه توصیه کرده است و زنان را در اصلاح جامعه خویش از انحرافات موثر می داند . مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای دراین باره می فرماید : ” درعرصه فعالیت های اجتماعی ، سیاسی ، علمی و فعالیت های گوناگون ، زن مسلمان مانند مرد مسلمان حق دارد آنچه را که اقتضای زمان است و آن وظیفه ای را که بردوش خود حس می کند انجام دهد . مسئولیت حضور درجامعه و فهمیدن و علاج دردهای عمومی جامعه ، هم مخصوص مرد و هم مخصوص زن است .” از نگاه ایشان زنان نمی توانند از زیر بار مسئولیت اصلاح جامعه شانه کنند .
رسول گرامی اسلام صلی اله علیه و آله و سلم در راستای احیای جایگاه برجسته ی زن مسلمان ، با آنان جلسات علمی ترتیب می داد و از زنان نیز در امور اجتماعی و سیاسی کسب نظر می کرد . علاوه بر این درصدر اسلام زنان در جنگ های طاقت فرسا نیز حضورداشتند و به خدمات و مداوای مجروحین می پرداختند . یکی از افتخارات بانوان مسلمان این است که اولین شهیدی که درراه اسلام جان خویش در زیر شکنجه مشرکان نثارکرد ، ” سمیه ” مادر عمار از زنان مجاهد بود.
اینک زنان مسلمان درمنطقه بویژه مصر ، لیبی ، بحرین ، تونس و یمن ، همچون سمیه درمقابل دشمن سینه سپر کرده اند . این حضور و شجاعت ، یادآور نقش برجسته و تاریخ ساز بانوان مسلمان ایرانی در جریان انقلاب اسلامی ایران در 32 سال پیش است . زنان مصری با حضور پررنگ خود درمیان تظاهرکنندگان و درجای جای مصر ثابت کردند آنچه غربیان در مورد انزوای زنان مسلمان می گویند دروغی بیش نیست . خیابانهای مصر روزهای اوج تظاهرات علیه مبارک ، شاهد حضور زنان محجبه مصری بود که دوشادوش مردان به خیابان آمده و خواستار سرنگونی وی بودند . خانم مروه 25 ساله که درجمع معترضان مصری حضور داشت ، می گوید : ” لازم است که دراین حادثه بزرگ زنان نیز درکنار مردان حضور یابند .” وی معتقد است نقش زنان کمتر از نقش مردان نیست و زنان نیز از وجود مشکلات در جامعه مصر رنج می برند .
زنان مصری علاوه برحضور درخیابانها و اعتراض به سیستم استبدادی و دست نشانده غربی ، با بکارگیری فناوری های جدید ارتباطی ، بویژه اینترنت دربه ثمر رساندن انقلاب ، کمک شایانی کردند و حتی گاهی مدیریت فعالیتهای این انقلابها در عرصه مجازی را برعهده گرفتند . چنانکه “اسما محفوظ” دختر جوان مصری با انتشار فیلمی برروی صفحه شخصی وبلاگ خود دراینترنت مردم را به قیام و انتفاضه علیه دولت دعوت کرد و با لحن حماسی از مردان وزنان مصری خواست تا برای تحقق حقوق مدنی وکرامت انسانی خود به خیابانها بریزند.
مشارکت زنان در انقلاب تونس ، لیبی و یمن نیز توجه جهانیان را به خود معطوف کرده است . حضور زنان مسلمان نشانگر رهایی آنان از قید و بندهای عرفی و مادی غرب و قیام برای کسب آزادی از شر خودکامگان سیاسی است . خانم “توکل کرمان ” فعال درحوزه زنان در یمن و رهبر زنان شرکت کننده دراعتراضات اخیر درمورد حضور زنان دراین بیداری اسلامی می گوید :” زنان مسلمان عرب نقش بزرگ ، موثر وتاریخی را بازی می کنند . زنان در تونس ، یمن و لیبی نه تنها درصحنه انقلاب حاضر هستند ، بلکه گاهی شعله اعتراض به دست آنها افروخته می شود .” وی در ادامه با تحلیلی دقیق می گوید : ” درحالی که هدف اول و مهم همه انقلابها سقوط نظام مستبد سیاسی است ، زنان پیش از ورود به این مرحله درانقلاب علیه آداب و رسوم عرفی و فاقد پایه واساس دینی پیروز شده و سپس به ایفای نقش خود درانقلاب بعدی که همان انقلاب سیاسی است ، پرداختند .”
دربحرین نیز انبوهی از زنان محجبه مسلمان در کنار دیگر هموطنان خود ، خواستار سرنگونی خاندان آل خلیفه هستند . بیداری اسلامی در زنان بحرینی نشانگر آگاهی آنان درباره نقش موثرو سرنوشت ساز خود در اصلاح جامعه خویش است . از جمله زنان برجسته ای که دراین بیداری اسلامی علیه دولت آل خلیفه خروشیده است ؛ خانم ” آیات القرمزی ” است . آیات القرمزی دختر 20 ساله بحرینی و دانشجوی دانشکده تربیت معلم در بحرین است . وی بواسطه سرودن شعرهایی که برعلیه آل خلیفه سرائیده ، معروف و شناخته شده است . او دریکی از تجمعات در 23 فوریه 2011 ، شعری انقلابی برضد آل خلیفه سرود که بخاطر آن دستگیر شد . مضمون شعر او چنین است : ” ما زندگی در قصررا نمی خواهیم و هوای ریاست هم در سرنداریم .ما مردمانی هستیم که ذلت و بدبختی را ازبین خواهیم برد . ما انسانهایی هستیم که بدون اعمال خشونت ، ظلم را ازاساس ، ریشه کن خواهیم کرد ؛ چرا که نمی خواهیم مردم در ضعف و بیچارگی خود باقی بمانند .”
این روزها درخاورمیانه ، انواع شرارت ها برعلیه مردم مظلوم منطقه بخصوص زنان اعمال می شود . سرکوب شدید اعتراضات مردمی بویژه علیه زنان مسلمان از طریق بکارگیری اهرم های خشونت چون کشتار، ضرب وشتم ، بازداشت ، ربایش ، شکنجه و تجاوزات آشکار صورت می گیرد . زنان مسلمان درخاورمیانه علاوه براینکه شاهد قتل و مجروح شدن پدر ، همسر و فرزندان خود هستند ، به طرز تاسف آوری مورد تهدید واقع می شوند . در بحرین شاهد پایمال شدن حقوق انسانی زنان هستیم . هم اکنون دهها زن بحرینی دربازداشت بسرمی برند که تاکنون از سرنوشت بسیاری از آنها خبری نیست . براساس آمار اعلام شده توسط جمعیت الوفاق بحرین ، هنوز 11 پزشک زن دربازداشت به سرمی برند که نخستین آنها دکتر ” ندا ضیف ” است که اززمان بازداشت در 29 مارس گذشته تاکنون از او خبری نیست.
از آن جایی که زنان دربیداری اسلامی و شکل گیری این حرکت بخصوص دربحرین اثرگذاری بیشتری داشته اند ، دیکتاتورها نقشه خود را تغییر داده و با هجوم به آنان قصد دارند قیام را تضعیف کنند . حکومت بحرین قصد دارد با تهدید عفت و حریم زنان ، مردم را از ادامه قیام علیه این حکومت دیکتاتوری بازدارد و بتواند بیداری اسلامی را درنفطه خفه کند . هم اکنون خانم آیات القرمزی دختر شاعره بحرینی که به جرم خواندن شعر درمیدان شهر ربوده شده در زندان تحت سخت ترین شکنجه ها قرار گرفته است .
علاوه براین در لیبی نیز نیروهای قذافی زنان را تهدید کرده اند که درصورت اعتراضات و حضور در تظاهرات ، اقدام به هتک حرمت آنها خواهند کرد . دکتر ” سهام سرقیوه ” متخصص روانپزشکی در بیمارستان بنغازی می گوید :” تحقیقات ما از خانواده ها درشهرهای اجرابیا ؛ بریجه، سلوم و بنغازی با میانگین جمعیت صد هزار خانواده هشت نفره نشان میدهد که تاکنون بیش از 235 زن و دختر از سوی نظامیان قذافی مورد هتک حرمت قرار گرفته اند .” وی افزود : ” بدترین مشکل این است که آنها درصدد آلوده کردن زنان و دختران به ایدز و هپاتیت هستند . حتی در مواردی ، برخی از افراد خانواده به دلیل تجاوز به مادران و خواهران خود در برابر چشمانشان ، دچار بیماری روانی شده اند .”
رفتارسبعانه دولتهای دست نشانده با زنان وکودکان ونقض گسترده حقوق آنها این سوال را نزد صاحب نظران مطرح کرده که چرا نهادهای حامی حقوق بشر در مقابل این جنایات اقدام جدی انجام نمی دهند ؟
دراین رابطه زنان مسلمان ایرانی در حرکت هایی خودجوش ، به نقض حقوق بانوان و هتک حرمت آنها در منطقه بخصوص بحرین ، اعتراض کردند . از جمله می توان به برگزاری نشست زنان با عنوان ” ادیان ،حقوق بشر، و زنان ” در تهران اشاره نمود که با حضور نمایندگانی از سازمانهای غیر دولتی زنان و میهمانان زن از کشورهای ژاپن ، سودان ، بحرین ، تونس ، لبنان ، عراق ، یمن و سوریه برگزار شد . در این نشست که روز 30 آوریل گذشته برگزار شد ، نمایندگان جامعه زنان ایرانی و غیر ایرانی خواستاراقدامات فوری کلیه نهادها ،سازمانها و مجامع بین المللی ،جهت برقراری امنیت و پیشگیری از ظلم و تعدی نسبت به زنان در منطقه شدند . زنان معترض از سازمانهای بین المللی خواستند که با متجاوزان به حقوق بشر برخورد جدی کنند .
زنان حاضر در انتهای نشست ، خطاب به برادران وخواهران مظلوم خود در منطقه بویژه لیبی و بحرین چنین گفتند : ” قطره قطره خون شما به جریان سیلی می پیوندد که به زودی بنیاد ظلم وجور را درعالم برخواهند کرد و این وعده تخلف ناپذیر الهی است .
نتیجه
زنان فرهنگ سازان کشور های خویش هستند.در تبیین نقش فرهنگی زنان مسلمان در پیروزی انقلاب اسلامی ایران و همچنین در بیداری های اسلامی در سطح منطقه باید از زنان غیور و ایثارگری که با دست پرتوان خود این حرکت را هدایت و سازماندهی نموده اند یاد کرد. زنانی که روح را به سختی و صلابت و وجود پر تب و تاب را برای رسیدن به کمال، آزموده و دری از پاکی ها و ارزشهای معنوی به روی خود گشوده اند.
چه زیبا رهبر کبیر انقلاب اسلامی حضرت امام خمینی قدس سره می فرماید که:
“ما همگی مرهون شجاعت های زنان شیردل هستیم. اسلام نظر خاصی نسبت به شما زنان دارد. عنایتی که اسلام به زنان دارد بیش از عنایتی است که به مردان دارد. در این نهضت زنان حق بیشتری از مردان دارند. از آنجا که یکی از مهمترین راههای نقش آفرینی ایجاد الگوهای رفتاری است این زنان می توانند برای سایر بانوان اسوه و الگوی رفتاری باشند".
زنان کشورهای منطقه با الگوگیری از زنان ایران پا به پای مردان به صحنه ی مبارزات وارد شده اند تا به دشمن بفهمانند که زنان نیز در کنار مردان حضوری فعال دارندو بر اینهمه تبلیغات که علیه زنان مبارز می شود که زنان در مبارزات شرکت نمی کنند و به زن نگاه ابزاری دارند ، خط بطلان کشیده اند باشد که این تحولات منطقه و این بیداری اسلامی به قیام مهدی موعود منجر شود . ان شاءالله.
بانوان مبارز، نظیر دوران انقلاب و دفاع مقدس می توانند با کسب ویژگی های بارز این بانوان سرافراز، خود را به قافله یاران حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف نزدیک نمایند. ایمان و عشق به خدا، امام شناسی و معرفت نسبت به معرفت خدا، تولی و تبری، شهادت طلبی، صبر و استقامت در راه خدا، گذشتن از جان و مال و اولاد برای حفظ دین، عبادت و بندگی خالصانه خدا، آموختن شرعی و آشنایی با مسائل حرام و حلال، انجام امور عام المنفعه و گره گشایی از کار مردم، ارتباط با قرآن کریم، تربیت فرزندان صالح را می توان از جمله ویژگی ها و نقش های زنان مسلمان در راستای تداوم بخشی به نهضت حسینی و اتصال آن به نهضت مهدوی دانست .
منابع
کتب
1- آیت اللهی ، زهرا - زن ، دین ، سیاست - سفیر صبح - تهران 1380
2- صدر، شهید بنت الهدی - شخصیت زن مسلمان- ترجمه حجت السلام احمدصادقی اردستانی- انتشارات حافظ.تهران 1368.
3- صفری، فاطمه - الگوی اجتماعی، پایگاه و نقش زن مسلمان- مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی- پاییز 1374
4- محدثی، جواد - پیام های عاشورا- ناشر پژوهشکده تحقیقات اسلامی. نمایندگی ولی فقیه در سپاه اردیبهشت 77
مقالات:
5- شرفشاهی ، کاظم - مجموعه مقالات هم اندیشی بررسی مسائل و مشکلات زنان- تهیه و تنظیم دبیرخانه هم اندیشی- انتشارات دفتر مطالعات و تحقیقات زنان - پاییز 1380
سایت اینترنتی
6- www.noornews.ir
7- www.noormags.ir
8- www.women.ir
9- پایگاه اطلاع رسانی دفتر مقام معظم رھبریwww.leader.ir